Psikanaliz Okumak Neden Zordur ? Metinlerin Direnciyle Karşılaşmak

Psikanaliz, yalnızca bir psikoterapi yöntemi değil; aynı zamanda bireyin bilinçdışı dinamiklerini anlamaya yönelik felsefi, dilsel ve yapısal bir sorgulama alanıdır. Psikanalizin bu çok katmanlı yapısı, psikanalitik kuramların okunmasını da doğrudan etkiler. Freud’un ilk metinlerinden Lacan’ın yapısalcılıkla örülü anlatılarına uzanan geniş literatür hem teknik terimlerle hem de yoğun düşünsel çağrışımlarla örülüdür. Bu bağlamda, psikanalitik kuramları okumak yalnızca bilgi edinme süreci değil, aynı zamanda okuyucunun kendi bilinçdışı ile karşılaştığı bir direnç alanıdır denilebilir.

Bu bağlamda değerlendirildiğinde psikanalitik kuram, geleneksel bilimsel anlatılardan farklı olarak dili lineer bir bilgi aktarma aracı olarak değil, anlamın üretildiği bir alan olarak görür. Özellikle Lacan’ın gösterenler zinciri ve anlamın sürekli kayışı üzerine kurduğu düşünsel yapı, okuyucunun metni sabitlemesine izin vermez. Bu durum, okuyucunun zihinsel konfor alanını zorlar da diyebiliriz.

Freud’un metinleri daha klasik bir anlatı sunsa da özellikle Rüyaların Yorumu, Totem ve Tabu veya Uygarlığın Huzursuzluğu gibi eserlerinde felsefik, kültürel, mitolojik ve filolojik göndermeler okurun sürekli zihinsel olarak aktif kalmasını gerektirir. Buradaki güçlük, kavramların açıklanmamış olmasından değil; okuyucunun anlamı inşa etme sürecinde atıfta bulunulan alanlar (felsefe, mitoloji vs.) arasında gidip gelmesini gerekli kılmasındandır.

Psikanaliz okumak, yalnızca teorik bir bilgi edinimi de değildir, aynı zamanda kendi psikolojik yapılarımızla yüzleştiğimiz bir süreçtir.

Kuramsal metinler, özellikle kişinin kendi bastırma süreçlerini de harekete geçiren temalarla yüzleştikçe, savunma düzeneklerinin devreye girmesiyle anlaşılması zor bir hal alabilir. Bu durum, Freud’un tanımladığı bilinçdışının direnci ile örtüşür. Özellikle cinsellik, travma, ölüm dürtüsü gibi yoğun anlam alanları, okuyucuda kaygı üretir ve bu da kuramsal kavrayışın ketlenmesine neden olabilir.

Kuramın özü, sabit anlamlar üretmekten çok, okuyucunun kendi bilinçdışına açılan alanlarla yüzleşmesini sağlamaktır.

Dolayısıyla psikanalitik okumalar, tıpkı analiz gibi, bireyin kendi ritminde ilerlediği, bazen geri çekildiği, bazen de metnin karşısında “susarak düşündüğü” bir süreçtir.

                                  Okumak Bir Eylemse, Direnç de Bir Cevaptır

Psikanaliz okumak, bilgiye ulaşmak kadar, bilgiyle yüzleşmeye de cesaret etmeyi gerektirir. Kuramsal metinlerin zorluğu, okuyucunun sadece zihinsel değil, duygusal ve varoluşsal olarak da metnin parçası haline gelmesinden kaynaklanır. Bu direnç, kaçınılması gereken bir engel değil, psikanalizin özüne dair bir işaret olarak değerlidir. Nitekim hem analizde hem okumada asıl dönüşüm, tam da bu direnç noktalarında başlar.

Aşağıda psikanaliz ile ilgili bazı kitap önerileri sunulmuştur.

SİGMUND FREUD

Sigmund Freud: Dora/ Bir Histeri Vakasının Analizinden Parçalar

Sigmund Freud: Küçük Hans Vakası

Sigmund Freud: Psikanaliz Üzerine

Sigmund Freud: Rüyaların Yorumu

Sigmund Freud: Günlük Yaşamın Psikopatolojisi

Sigmund Freud: Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd

Sigmund Freud: Günlük Yaşamın Psikopatolojisi

Sigmund Freud: Espriler ve Bilinçdışıyla İlişkileri

Sigmund Freud: Cinsellik Üzerine

Sigmund Freud: Totem ve Tabu

Sigmund Freud: Kitle Psikolojisi

Sigmund Freud: Uygarlığın Huzursuzluğu

Sigmund Freud: Musa ve Tektanrıcılık

Sigmund Freud: Olgu Hikayeleri I-II

JACQUES LACAN

Jacques Lacan: Psikanalizin Dört Temel Kavramı

Jacques Lacan: Yine/Hâla

Jacques Lacan: Freud’un Teorisinde ve Psikanalizin Tekniğinde Ben

Jacques Lacan: Babanın Adları

Jacques Lacan: Televizyon

BRUCE FİNK

Bruce Fink: Lacancı Psikanalize Bir Giriş

Bruce Fink: Lacan’da Aşk

Bruce Fink: Psikanalitik Tekniğin Temelleri

Bruce Fink: Lacancı Özne

JUAN DAVİD NASİO

Juan David Nasio: Psikanalizin Yedi Temel Kavramı

Juan David Nasio: Jacques Lacan’ın Kuramı Hakkında Beş Ders

Juan David Nasio: Evet, Psikanaliz İyileştirir!

BERJANET JAZANİ

Berjanet Jazani: Klinikten Kültüre Lacancı Psikanaliz

JEAN - PİERRE CLÊRO

Jean-Pierre Clêro- Lacan Sözlüğü